„Inwestycje w odnawialne źródła energii muszą gwałtownie przyspieszyć i wszystkie dostępne źródła kapitału powinny zostać uruchomione w celu sfinansowania transformacji globalnego systemu energetycznego” IRENA
Inwestorzy instytucjonalni reprezentujący jedną z największych pul kapitałowych na świecie powinni być nieodzowną częścią obecnej transformacji, której celem jest stworzenie zrównoważonej gospodarki niskoemisyjnej. Może się to jednak zdarzyć tylko wtedy, gdy decydenci, inwestorzy instytucjonalni i inne zainteresowane strony niezwłocznie podejmą działania w celu przekształcenia dużych ilości kapitału w inwestycje w odnawialne źródła energii.
Jak pokazuje analiza The International Renewable Energy Agency (IRENA), obecny stan inwestycji instytucjonalnych w OZE ujawnia duży potencjał, który jak dotąd pozostaje niewykorzystany. W czasie ostatnich dwóch dekad, 20% inwestycji inwestorów instytucjonalnych dokonanych w odnawialne źródła energii (badanie obejmowało 5800 inwestorów), było zrealizowane za pośrednictwem funduszy, zaledwie 1% stanowiły inwestycje bezpośrednie w projekty OZE. W 2018 r. bezpośrednie inwestycje inwestorów instytucjonalnych w energię odnawialną stanowiły zaledwie 2% wszystkich inwestycji bezpośrednich. Zwiększenie kapitału instytucjonalnego będzie wymagało połączonych wysiłków na wielu frontach. Decydenci polityczni powinni wdrażać ramy prawne ułatwiające realizację inwestycji w odnawialne źródła energii oraz powinni dołożyć wszelkich starań, aby likwidować wszelkiego rodzaju bariery mogące pojawiać się w czasie realizacji procesu inwestycyjnego. Jednocześnie wraz z uczestnikami rynku kapitałowego, mogą wspierać nowe instrumenty finansowe, takie jak zielone obligacje czy fundusze, które pozwolą ukierunkować kapitał instytucjonalny w aktywa związane z OZE. Kluczowe pozostaje również obniżenie ryzyka inwestycyjnego, gdzie źródła kapitału publicznego mogą odgrywać główną rolę. Należy również mieć na uwadze, że to właśnie inwestorzy instytucjonalni są odpowiedzialni za stworzenie optymalnych warunków wewnętrznych umożliwiających realizację inwestycji np. poprzez budowanie inicjatywy współpracy, aby zmaksymalizować korzyści oferowane przez aktywa OZE.
Ponieważ odnawialne źródła energii stały się atrakcyjną propozycją inwestycyjną, globalne inwestycje w nową odnawialną energię wzrosły z niecałych 50 miliardów w 2004 roku do około 300 miliardów USD rocznie w ostatnich latach, tym samym przekraczając trzykrotnie inwestycje w produkcję energii z paliw kopalnych.
Energia wodna nadal ma największy udział w całkowitej produkcji energii ze źródeł odnawialnych (50% całkowitej mocy w 2018 r.), to jednak energia słoneczna i wiatrowa stanowiły największy udział w całkowitych rocznych inwestycjach. W 2018 roku fotowoltaika i energia wiatrowa stanowiły 90% całkowitych inwestycji w energię odnawialną (Frankfurt School-UNEP Center / BNEF, 2019).
Kolejnym definiującym trendem inwestycji w energię odnawialną było przesunięcie geograficzne w kierunku rynków wschodzących i rozwijających się, które od 2015 r. przyciągają większość inwestycji w energię odnawialną, osiągając 63% inwestycji w 2018 r.
Wykres 1 Globalne inwestycje w energię odnawialną (z wyłączeniem dużych elektrowni wodnych), w mld USD, według regionów, lata 2004-2018.
Na wykresie przedstawiono inwestycje w energię odnawialną, z wyłączeniem końcowego wykorzystania i dużej energii wodnej (dane pochodzą z bazy danych Bloomberg NEF, która nie obejmuje dużej energii wodnej jako „nowej energii”), która wyniosła 273 mld USD, plus inwestycje w energię odnawialną poprzez rynki publiczne, inwestycje typu venture capital / private equity oraz B+R. Łączna wartość tych inwestycji w 2018 r. wyniosła 288 mld USD. Inwestycje w duże elektrownie wodne w 2018 r. wyniosły około 16 mld USD, co zwiększyło łączną wartość inwestycji w energię odnawialną do poziomu 289 mld USD, natomiast inwestycje w energię odnawialną (z wyłączeniem końcowego wykorzystania) wzrosły do poziomu 304 mld USD.
Oprócz Chin, które w 2018 r. przyciągnęły 33% całkowitych globalnych inwestycji w energię odnawialną, inne najważniejsze rynki wschodzące to Indie, Brazylia, Meksyk, Afryka Południowa i Chile. Jednak wiele krajów rozwijających się i wschodzących w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Azji Południowo-Wschodniej i w Europie Południowo-Wschodniej nadal ma w dużej mierze niewykorzystany potencjał inwestycyjny w zakresie energii odnawialnej.
Oprócz rosnącej różnorodności technologicznej i geograficznej w krajobrazie inwestycji w energię odnawialną, obserwuje się także rozpowszechnianie nowych modeli biznesowych i instrumentów inwestycyjnych, które mogą aktywować inwestorów oraz finansowanie we wszystkie etapy życia aktywów odnawialnych. Przykład stanowi wzrost rynku zielonych obligacji, w związku z rosnącym zainteresowaniem korporacyjnymi zakupami energii odnawialnej oraz nowe modele biznesowe dla małych instalacji odnawialnych źródeł energii, np. nowe modele płatności dokonywane w oparciu o rzeczywiste zużycie.
Jednak, pomimo pozytywnych trendów inwestycyjnych, aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju i cele klimatyczne w tym zrealizować pełną transformację energetyczną należy zainwestować w odnawialne źródła energii znacznie więcej środków.
Przeprowadzone analizy wskazują, że w celu osiągnięcia założeń przewidzianych w Transformacji Energetycznej tj. ograniczenie globalnego wzrostu temperatury o 1.5 stopnia Celsjusza inwestycje muszą być skoncentrowane na: odnawialnych źródłach energii, efektywności energetycznej i infrastrukturze energetycznej, a skumulowany koszt w latach 2016–2050 wyniesie ok. 110 bilionów USD. Z tej kwoty około 20%, czyli 22,5 bln USD, będzie potrzebne na samą produkcję nowych mocy z odnawialnych źródeł energii. Oznacza to roczną inwestycję w energię odnawialną w wysokości około 662 miliardów USD, co stanowi dwukrotność rocznej inwestycji w energię odnawialną w porównaniu z obecnym poziomem.
Globalni inwestorzy instytucjonalni (towarzystwa ubezpieczeniowe, państwowe fundusze majątkowe, plany emerytalne, fundacje i fundusze), dysponują aktywami o wartości ok. 85 bilionów USD powiększając je w czasie ostatniej dekady o ok 4-7%.
Wykres 2 Aktywa zarządzane przez inwestorów instytucjonalnych, w bilionach USD, średnia 2018-2019
Znacznie szybszy wzrost występuje na rynkach wschodzących i rozwijających się. Wynika to z ich rosnących gospodarek oraz liczby ludności. W kilku krajach Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej odnotowano dwucyfrowe stopy wzrostu dla planów emerytalnych i zakładów ubezpieczeń. Dziesięć z 20 afrykańskich państwowych funduszy majątkowych powstało po roku 2010 (Quantum Global, 2017). Tego rodzaju kapitał lokalny może pomóc wypełnić luki w finansowaniu infrastruktury lokalnej i wspierać długoterminowy zrównoważony rozwój.
Analiza obecnego stanu inwestycji instytucjonalnych w odnawialne źródła energii ujawnia duży potencjał, który jak dotąd pozostaje w większości niewykorzystany.
Aktywa instytucjonalne często są zarządzane bardzo zachowawczo, szczególnie w przypadku rynków wschodzących i rozwijających się. Jednak wielu coraz częściej poszukuje wyższych zysków i lepszej dywersyfikacji aktywów. Aktywa ze źródeł odnawialnych dają takim inwestorom możliwość dywersyfikacji portfeli i czerpania korzyści ze stosunkowo silnych, stabilnych i długoterminowych inwestycji o pewnej stopie zwrotu. Zmieniające się standardy, rosnące wymagania społeczne i regulacyjne dotyczące zrównoważonego rozwoju sprzyjają zwiększaniu inwestycji w odnawialne źródła energii.
Z ponad 5 800 badanych inwestorów instytucjonalnych i ich inwestycji w ciągu ostatnich dwóch dekad, 37% dokonało inwestycji infrastrukturalnych, 25% zainwestowało w fundusze związane z energią, a 20% zainwestowało w fundusze skoncentrowane na energii odnawialnej, jednak tylko około 1% zainwestowało bezpośrednio w projekty dotyczące energii odnawialnej.
Inwestorzy instytucjonalni posiadający w swoich portfelach inwestycje w energii odnawialnej są więksi od średniej z całej badanej grupy. Średnia zarządzanych aktywów dla takich inwestorów wynosi 30 mld USD, czyli ponad dwukrotnie więcej niż średnia zarządzanych aktywów dla inwestorów instytucjonalnych w całej próbie (12 mld USD). Ponadto inwestorzy instytucjonalni posiadający wyłącznie bezpośrednie inwestycje w odnawialne źródła energii są więksi niż inwestorzy instytucjonalni posiadający jedynie inwestycje pośrednie (34 mld USD wobec 24 mld USD). Dodatkowo w inwestycjach gdzie zaangażowani są inwestorzy instytucjonalni średnia wielkość transakcji wzrasta z 199 milionów USD do 434 milionów USD. Hipoteza stawiane przez IRENA potwierdza się, że duzi inwestorzy mają większe możliwości inwestycyjne w stosunkowo nowe klasy aktywów np. właśnie w odnawialne źródła energii, jednocześnie większe transakcje znacznie częściej przyciągają inwestorów instytucjonalnych.
Liczba bezpośrednich projektów w zakresie OZE z udziałem inwestorów instytucjonalnych wzrosła z 3 w 2009 r. do 73 w 2018 r. i 38 w pierwszych dwóch kwartałach 2019 r. W ciągu ostatniej dekady inwestorzy instytucjonalni uczestniczyli w 231 transakcjach bezpośredniego finansowania inwestycji OZE (wykres 4). W 2018 oraz 2017 r. całkowita kwota zainwestowana przez inwestorów instytucjonalnych wyniosła ok. 12 mld USD (ok. 6 mld USD rocznie) porównując to do ok. 4 miliardów USD w latach 2016 i 2015. Można odnieść wrażenie, że wzrost jest duży, jednak inwestycje te stanową zaledwie 2% wszystkich zrealizowanych inwestycji w 2018 r. związanych z OZE.
Wykres 4 Liczba projektów w zakresie energii odnawialnej z udziałem inwestorów instytucjonalnych, według technologii, od 2008 r. do 2 kwartału 2019 r.
Około 81% wszystkich inwestycji w zakresie OZE, w których w ciągu ostatniej dekady uczestniczyli inwestorzy instytucjonalni, dotyczyło technologii wiatrowych oraz słonecznych.
Odzwierciedla to globalny trend technologiczny w całym sektorze OZE. Jednak w porównaniu z całkowitymi inwestycjami w energię odnawialną w ostatnim dziesięcioleciu, inwestorzy instytucjonalni byli bardziej zainteresowaniami technologiami wiatrowymi. W latach 2009-2018 globalne inwestycje w projekty związane z energią słoneczną stanowiły około 50% wszystkich inwestycji, podczas gdy wiatr stanowił jedynie 39%. W tym samym okresie, biorąc pod uwagę jedynie inwestycje w projekty związane z energią odnawialną, w których uczestniczyli inwestorzy instytucjonalni, wiatr stanowił 45%, a energia słoneczna 24%. Najprawdopodobniej Jest to spowodowane tym, że wiatr jest bardziej ugruntowaną technologią odnawialną, a transakcje o większych rozmiarach mocniej przyciągają inwestorów instytucjonalnych. W analizowanej próbie średnia wielkość transakcji w zakresie projektów energii wiatrowej wyniosła 211 milionów USD w porównaniu do 124 milionami USD w zakresie energii słonecznej. Inwestorzy instytucjonalni preferują aktywa już działające, dzięki czemu unikają ryzyka związanego z wczesnym etapem projektu tj. budową.
Ponad 75% wszystkich transakcji w zakresie energii odnawialnej z udziałem inwestorów instytucjonalnych w okresie od 2009 r. do II kwartału 2019 r. stanowiły transakcje drugiego etapu, tj. inwestycje w już działające aktywa niewymagające dalszego finansowania, a około 22% dotyczyło budowy nowych aktywów (tj. etap greenfield) przy niewielkiej części przeznaczonej na projekty typu brownfield (aktywa już działające, które wymagają poprawy lub rozbudowy). Ważne są zatem narzędzia inwestycyjne, które pomagają takim inwestorom przeznaczyć swoje aktywa na projekty już działające, podobnie jak budowanie wewnętrznych zdolności dla inwestycji na wcześniejszym etapie.
Potencjał inwestycji instytucjonalnych w odnawialne źródła energii pozostaje w dużej mierze niewykorzystany.
Inwestorzy instytucjonalni mogą odgrywać bardziej aktywną rolę w inwestycjach w sektorze odnawialnych źródeł energii i stać się istotnym czynnikiem przyczyniającym się do globalnego przesunięcia kapitału w kierunku rozwiązań niskoemisyjnych. Taka zmiana będzie jednak wymagać połączonych wysiłków na wielu frontach przy aktywnym zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych stron tj. decydentów, inwestorów instytucjonalnych, dostawców kapitału publicznego, rynków kapitałowych i innych.
Źródło: IRENA (2020), Renewable energy finance: Institutional Capital (Renewable Energy Finance Brief 02, January 2020), International Renewable Energy Agency, Abu Dhabi
Prepared by the Renewable Energy Finance team at IRENA.